Türkiye’de kömür kullanımının sağlık maliyeti üzerine çalışmalar yapan HEAL – Sağlık ve Çevre Birliği bu yıl ilk defa son 55 yılın toplam sağlık maliyetini ortaya koydu.
“Kronik Kömür Kirliliği Kümülatif Sağlık Etkileri Özel Raporu” sonuçlarına göre 1965-2020 yılları arasında açılan ve halen 16 ilde faaliyette olan 50 MW’ın üzerindeki büyük kömürlü termik santraller, 55 yılda toplamda 4,8 trilyon TL sağlık masrafına, 62 milyon iş günü kaybına, 11 milyon hastaneye yatışa ve yaklaşık 200 bin erken ölüme neden oldu.
Raporda Türkiye’nin elektrik üretiminde kömüre bağlılığının iklim değişikliğine ve hava kirliliğine etkisine dikkat çekilirken, bu durumun kabul edilemez bir kümülatif sağlık yükü oluşturduğu vurgulanıyor. Ayrıca, önümüzdeki yıllarda mevcut kömür kapasitesini ikiye katlama planları gerçekleşirse bu sağlık yükünün daha da artaracağı belirtiliyor.
Kömür kirliliğinin en yüksek olduğu il Muğla, madenci şehri Zonguldak, planlanan santrallerin yoğunlaştığı Çanakkale ve inşaatı devam eden bir santralin bulunduğu İskenderun Körfezi, çalışmanın odağındaki bölgeler. Bu bölgelere özel dosyalar içeren çalışma kapsamındaki diğer iller ise Kütahya, Manisa, Sivas, Kahramanmaraş, Ankara, Bursa, Kocaeli, Şırnak, Bolu, Yalova ve İzmir.
Santrallerin sağlık etkileri ve maliyetlerini içeren detaylı tabloya buradan, “Kronik kömür kirliliği Türkiye: Kümülatif sağlık etkileri” çalışmasının özetlendiği infografiğe buradan ulaşabilirsiniz.
Çalışmada politika yapıcılara öneriler şu şekilde sıralanıyor:
- Kömürden kademeli olarak çıkmak için net bir zaman çizelgesinin ve mevcut tesislerin kapatılacakları tarihlerin, en geç 2030 olmak üzere, belirlenmesi.
- Yapılması planlanan tüm kömür santrallerinin iptal edilmesi ve Hunutlu gibi santralların inşaatının durdurulması.
- Yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde sağlık ve kirlilik verileri konusunda şeffaflık sağlanması.
- Enerji üretimiyle ilgili her türlü karar ve önlem için sağlık etki değerlendirmesi yapılması.
- Madenlerde ve fabrikalarda çalışan binlerce insanın yanı sıra, yerel toplulukların sağlığını da iyileştirecek alternatif iş kollarını teşvik etmek için adil geçiş benzeri mekanizmalar hazırlanması.
- Türkiye’deki sağlık ve tıbbi kuruluşlar ile bireylerin (hastalar gibi) temiz hava, sağlıklı enerji ve iklim değişikliğin etkilerinin azaltılması konularında aktif rol almalarının sağlanması için kapasitenin artırılması.
- Kömürden enerji üretiminin gerçek maliyetinin ve kömürden çıkışın ülke ekonomisi ve halk sağlığı üzerinde yaratacağı olumlu etkilerin ve sağlık yararlarının kamuoyu nezdinde vurgulanması.
- Temiz hava faaliyetlerinin ve planlarının geliştirilmesi ve uygulanmasının yanı sıra enerji ve iklim politikalarının görüşülüp karara bağlandığı girişimlere Sağlık Bakanlığı düzeyinde katılım sağlanması.
